• Errenteriako Udalak amaitu ditu Errenteria Gune Tentsionatu izendatzeko Eusko Jaurlaritzari eskatzeko izapideak

• Deklarazioak aukera emango du Etxebizitzaren Estatuko Lege berriak jasotzen dituen neurriak abian jartzeko, etxebizitza eskuragarriagoa izan dadin, adibidez, alokairuen prezioei muga jarri ahal izatea

• Eskaerarekin batera, legeak eskatzen duen bezala, diagnostiko zehatza eta 3 urteko plana aurkeztuko dira, bizitoki-larrialdiari neurri praktikoekin erantzutea helburu duena

• Plan horrek inflexio-puntua ere izan nahi du babestutako etxebizitzak sortzeko, izan ere HAPO berriak aurreikusten du udalerrian dagoen etxebizitza-parke publikoa % 90 handitzea, Eusko Jaurlaritzarekin lankidetzan

Errenteriako Udalak Tokiko Gobernu Batzarrean onartu du gaur Eusko Jaurlaritzari eskatzea Errenteria Etxebizitza-Merkatu Tenkatuko Eremu izendatzeko, eskaera formala egin ahal izateko egin beharreko dokumentuak amaitu ondoren.

Horrela, Errenteria izango da Eusko Jaurlaritzari mekanismo hori aktibatzeko eskaera formala egingo dion lehen udalerria, besteak beste, alokairuaren prezioak arautzeko aukera emango duena.

Etxebizitzaren funtzio soziala eta bizitegi-larrialdia

Etxebizitza eskubide bat da, gizarte-ongizatearen zutabe nagusia den funtsezko ondasun bat, norberaren bizitza-proiektuak garatzeko ezinbestekoa den heinean.
Baina sektore ekonomikoan ere esku hartzen du ondasun horrek, bai eraikitzeko unean, bai merkaturatzeko unean, salmentan zein alokairuan.

Etxebizitza Legeak ezartzen dituen helburuetako bat da hain zuzen ere etxebizitza duin eta egoki bat eskuratzeko aukera erraztea merkatuko baldintzetan etxebizitza bat lortzeko zailtasunak dituzten pertsonei, arreta berezia eskainiz gazteei eta kolektibo kalteberei, eta arrazoizko prezioetan eskaintza bat egotea erraztuz.

Nahiz eta Errenterian azken 10 urteetan izandako biztanleria-hazkundearekiko proportzionala izan den etxebizitza-kopuruaren hazkundea, Errenteriako udalerriko bizitegi-merkatuaren egoerari buruz egindako diagnostikoak egiaztatu du etxebizitza-hornidura nahikoa ez izateko arrisku berezia dagoela, kontuan izanda, gainera, etxebizitza hutsen parke oso txikia duela ( % 5,5), nahiz eta bigarren etxebizitza kopurua murriztu egin den (% 7,7).

Biztanleriaren hazkundeak (% 5 baino gehiago) eta zahartzearen eta egungo dinamiken ondorioz etxebizitza-parkearen erabilera ez hain intentsiboak (etxeen % 62 pertsona batek edo bik osatzen dute) eskarian presioa eragiten dute, eta horrek etxebizitzaren prezioak igotzea dakar.

Egoera hori larriagotu egiten da Donostiako metropoli-eremuko etxebizitzen garestitasunak ere eragiten duen presioagatik, eta, aldi berean, horren ondorioz, gazteak inguruko beste udalerri batzuetara joaten ari dira, hala nola gurera.

Etxebizitzaren prezioak pixkanaka gora egin duenez, alokairuko etxebizitzen kopuruak % 73 egin du gora azken hamarkadan Errenterian. Baina, era berean, merkatu librean alokairua ordaintzeko zailtasunak nabariagoak izatea eragin du. Horren adierazle da Etxebiden dagoeneko emantzipatuta dauden familien etxebizitza babestuaren eskaera handia, etxebizitza babestuan alokairuak ordaintzeko hilero egiten duten ahalegina murrizteko helburuarekin.

Bizitegi-larrialdiko egoera horren aurrean, beharrezkoa da tresnak eta ahaleginak areagotzea hain konplexua eta bizitarako beharrezkoa den etxebizitzaren esparruari heltzeko. Errenteria tentsiopeko eremu izendatzea mugarri izan daiteke.

Legegintzaldiko lehen osoko bilkuran hartutako konpromisoa

STOP Kaleratzeak plataformak mozioa aurkeztu zuen 2023ko uztaileko Udalbatzan, eta Errenteriako Udalari eskatu zion Eusko Jaurlaritzari eska ziezaiola udalerria tentsiopeko eremu izendatzea, Etxebizitzaren 12/2023 Legearen arabera.

Mozioa gehiengo zabalarekin onartu zen. Harrezkero, Gobernu Taldeak Ikertalde aholkularitzaren laguntza teknikoa izan du Errenteriako etxebizitzaren egoeraren diagnostikoa egiteko, bai eta 3 urterako neurrien plana egiteko ere, deklaraziorako ezinbesteko baldintzak baitira.

Apustu hori jasota dago, gainera, 2023-2027 Udal Agintaldi Planean, Errenteriako herritarren bizitza hobetzeko ardatz estrategiko gisa.

Errenteria: etxebizitza merkatu tentsionatua eta neurri-plan bat

Joan den urteko abenduan, Eusko Jaurlaritzak protokolo bat bidali zien udalei. Protokolo horretan, tentsiopeko eremu izenda zitezkeen udalerriak jasotzen ziren, bai eta horiek izapidetzeko jarraitu beharreko urratsak ere.

Aitorpena jaso ahal izateko bi irizpideak betetzen ditu Errenteriak, Ikertaldek egindako txostenak jasotzen duenez:

• Erosketa- edo alokairu-prezioaren igoera % 3,2 igo da Euskal Autonomia Erkidegoko KPIaren hazkunde metatuarekin alderatuta ( % 14) azken 5 urteetan. Hau da, Errenterian, etxebizitzaren alokairuaren hileko batez besteko prezioa % 17,2 igo da azken 5 urteetan, 2017an 608,8 eurokoa izatetik 2022an 713,7 eurokoa izatera igaro baita.

• Errenterian, hipotekaren edo alokairuaren kostuaren batez besteko karga aurrekontu pertsonalean edo bizikidetza-unitatean, gehi oinarrizko gastu eta hornidurak (elektrizitatearen, gasaren, gasolioaren edo bestelakoen hornidura energetikoak, ur korrontea, telekomunikazio-zerbitzuak eta komunitateari egindako ekarpenak) % 33 dela kalkulatu da, eta, horrela, Eusko Jaurlaritzak ezarritako mugaren % 30 gainditzen da. Batez besteko karga nabarmen handitzen da alokairuan bizi diren pertsonen kasuan, batez beste uste baita haien diru-sarrerak % 30 txikiagoak direla.

Deklarazio-eskaerak, gainera, hurrengo 3 urteetarako Udal Etxebizitza Plan bat jasotzen du. Plan horrek Udalari balio izan dio duela urte batzuk etxebizitzaren arloan garatzen ari den ekintza asko antolatzeko eta egituratzeko, bai eta neurri gehigarriak identifikatzeko ere, egungo testuingurura egokituta.

Neurri-plan hori Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza Sailarekin batera landu da, etxebizitza-arloan funtsezko eskumenak dituelako, eta berak garatzen duelako alokairuko etxebizitza publiko berria.

Ildo horretan, Eusko Jaurlaritzarekin koordinatuta etxebizitza publikoen parkea handitzen jarraitzea planean jasotako neurri estrategiko garrantzitsuenetako bat da.

Horrela, dokumentu honek Hiri Antolamenduko Plan Orokorraren (HAPO) Aurrerapenaren dokumentua hartzen du erreferentziatzat, 1.200 etxebizitza berri inguru sortzea proposatzen duena, horietarik % 54 etxebizitza publiko izanik.

Horrela, udalerrian etxebizitza publikoen parkea modu esponentzialean handitzea aurreikusten da; egungo 723 etxebizitza publikoetatik 1.371ra igarotzea, hau da, % 90eko igoera. Horretarako ezinbestekoa izango da Udalaren eta Eusko Jaurlaritzaren elkarlana.

Planak lau ardatz estrategikotan egituratzen ditu neurriak, 3 urteko denbora-esparruan garatzekoak:

• Alokairu eskuragarria sustatzea: alokairuko etxebizitza publikoak sustatzea, zuzkidura-bizitokiak sustatzea edo bizileku konpartituak bultzatzea bezalako neurriekin. Alokairua sustatzeko eta alokairuaren merkatu pribatuan bitartekaritza-programa publikoak bultzatzeko zerga-neurriei eustea ere planteatu da. Gainera, etxebizitza hutsei buruzko azterlan bat egitea proposatzen da, mobilizatzeko ekintza zehatzak bilatzeko.

• Etxebizitza-parkeari eta hiri-berroneratzeari buruzko jarduketak: lehendik dagoen etxebizitza-parkea zerga-neurriekin eta dirulaguntzekin birgaitzea sustatzen jarraitzea, etxebizitza turistikoen erregulazioan aurrera egitea, eta hiri-berroneratzea modu integralean bultzatzen jarraitzea. Era berean, etxebizitzak birgaitzeari buruzko informazioa eta aholkularitza hobetzea aurreikusten da.

• Prestazioen, alokairu-laguntzen eta kolektibo kalteberen babesaren sistema: kolektibo kalteberei laguntzen jarraitzea, jarraipena eginez eta beste administrazio publiko batzuen laguntzak osatuz.

• Gobernantza eta koordinazio instituzionala: planean jasotako neurrien jarraipena eta egokitzapena egiteko zenbait mekanismo aurreikusten ditu planak, begirada jarrita bai toki-mailako koordinazioan, gainerako alderdiekin, bai erakundeen arteko koordinazioan, Eusko Jaurlaritzarekin.

Plana udal-ordezkaritza duten gainerako alderdiekin partekatu da, eta bere garaian STOP Kaleratzeak taldeak aurkeztutako mozioaren alde bozkatu zuen alderdi sozialistaren ekarpenak ere jasotzen ditu.

Izendapenerako prozedura hastea

Udalaren eskaera formala jaso ondoren, Eusko Jaurlaritzak hasiko du prozedura, eta jendaurrean jarriko du dokumentazioa. Jasotako ekarpenak artatu ondoren, prozedura ebatziko da, behin betiko memoria bat eginez eta ebazpen hori Etxebizitza Ministerioari jakinaraziz.

Aitorpenaren ondorio zuzenak

Behin aitorpena onartuta, Errenteria Gune Tentsionatua izango da datozen 3 urteetan, eta urtero deklaratuko da, salbu eta deklarazioa eragin zuten inguruabarrak aldatzen badira.

Eremu tenkatua izateak hainbat abantaila ditu alokairu-kontratuetan maizterrentzat:

• Kontratua urtero (3 urtera arte) luzatzeko aukera, indarrean dagoen kontratuaren baldintza berberetan.

• Alokairuaren prezioa mugatuko da kontratu berrietan: kontratu berriak ezingo du gainditu egindako azken kontratuaren errenta. Legeriaren arabera kontratuak % 10 igo daitezke, 10 urtetik gorako alokairuetan, edo etxebizitzaren birgaitzearekin, energia-eraginkortasunarekin eta/edo irisgarritasunarekin lotutako hobekuntzak egin badira.

• Azken 5 urteetan alokatuta egon ez diren etxebizitzetan alokatzeko kontratu berrien prezioa mugatu egingo da. Prezioari aplika dakiokeen gehieneko muga erreferentziako prezioen indizeen sistemak zehaztuko du.

• Kontratu berrien alokairuaren prezioa mugatu egiten da jabea edukitzaile handia denean (5 etxebizitza edo gehiago dituenean). Prezioari aplika dakiokeen gehieneko muga erreferentziako prezioen indizeen sistemak zehaztuko du.